IMEI kopyalanmış cep telefonu ile ilgili olarak yapılacaklar nelerdir?
5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamında getirilen hükümler doğrultusunda; kayıp, kaçak veya çalıntı cihazlarla, Kurumun MCKS’ında (MOBİL CİHAZ KAYIT SİSTEMİ) yer alan elektronik kimlik bilgileri değiştirilmiş cihazlara elektronik haberleşme hizmeti verilmemesi için gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerle kayıt dışı cep telefonlarının kullanımının ve neden olduğu vergi kaybının önüne geçilecek, bir çok cep telefonu kullanıcısının gasp olaylarına maruz kalması önlenmiş ve ithalatla ilgili süreçlerin otomasyonu sağlanmıştır. Böylece ülkemize yasal ve yasal olmayan yollarla giren cihazların ayrımı yapılabilmektedir.
Bununla beraber; kayıp, kaçak, çalıntı cihazlara ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun oluşturacağı veri tabanında yer alacak olan elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihazlara elektronik haberleşme hizmeti verilmemesi, işletmecilere bir yükümlülük olarak getirilmiştir. Bu cihazların elektronik haberleşme şebekelerine bağlanamaması için Kurum ve işletmeciler tarafından gerekli düzenlemeler yapılmış ve CEIR-EIR bağlantılarının tamamlanmasıyla uygulama süreci başlatılmıştır.
Uygulama sürecinin başlatılmasını müteakip, karşılaşılan sorunların çözümlenmesi ve sistemde görülen eksikliklerin tamamlanabilmesi için Kurum ve GSM İşletmecilerinin bir araya geldikleri toplantılar düzenlenmiş ve gerekli önlemlerin alınabilmesi yönünde birçok adım atılmıştır.
Dünyada benzer sistemler bulunmakla birlikte ilk ve tek olarak, kayıt dışı ve kaçak cep telefonlarını bloke etme özelliğine sahip bir sistem kurulabilmiştir. Böylelikle sadece çalıntı değil aynı zamanda vergi kaybına uğratan ve sektörde haksız rekabete neden olan kaçak cep telefonu pazarının da engellenmesi hedeflenmektedir. Yapılan çalışmanın hızlı ve verimli olabilmesi için paralel çalışan pek çok sistem bir araya getirilerek işlem gücü yüksek büyük bir sistem oluşturulmuştur. Özel amaçlı oluşturulan bu sistem ile milyonlarca veri doğru ve hızlı bir biçimde değerlendirilebilmektedir.
Tanımlar :
Beyaz liste:Elektronik haberleşme bağlantısı açık cihazlara ait IMEI numaralarından oluşur.
Kara liste:Kaçak, kayıp veya çalıntı cihazlara ait olan ve elektronik kimlik bilgisi değiştirilen cihazlara ait IMEI numaralarından oluşur.
Gri liste: Beyaz ve kara liste dışında kalan ve elektronik haberleşme bağlantısı açık olan cihazların IMEI numaralarından oluşur.
Eşleştirilmiş Beyaz liste:
• Başvuru süresi içinde elektronik kimlik bilgisinin değiştirildiği tespit edilen cihazların IMEI numaraları ile kayıt ücretini yatıran kullanıcılara ait MSISDN numaralarının,
• Kanunun yürürlük tarihinden sonra elektronik kimlik bilgisinin değiştirildiği tespit edilen cihazların IMEI numaraları ile bu cihazlardan yasal olarak ithal edilen cihazın sahibine ait MSISDN numaralarının,
• İlgili işletmeci ile abonelik sözleşmesi yapan ve geçici süreyle Türkiye Cumhuriyeti’nde bulunan kişilerin kullandıkları cihazlara ait IMEI numaraları ile MSISDN numaralarının eşleştirilmesi
• GSM işletmecilerinin aynı IMEI numarasıyla kullandıkları test cihazlarının IMEI numaraları ile MSISDN numaralarının eşleştirilmesi ile oluşur.
Eşleştirilmiş beyaz listede bulunan bütün IMEI numaraları aynı zamanda kara listede bulunur. Eşleştirilmiş beyaz listede bulunan cihazlara ait IMEI numaraları sadece eşleştirildikleri MSISDN numaraları ile kullanılabilir.
Bireysel İthalat: Yolcu (transit yolcular hariç) beraberinde getirilen cihazların gayri ticari nitelikteki ithalatını ifade etmektedir.
Elektronik Haberleşme: Ses, görüntü, işaret, sembol ve elektrik işaretlerine dönüştürülebilen her türlü verinin kablo, telsiz, optik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, elektrokimyasal, elektromekanik ve diğer iletim sistemleri vasıtasıyla iletilmesi, gönderilmesi veya alınmasıdır.
Elektronik Kimlik Bilgisi: Telsiz cihazlarına tek ve benzersiz olarak tahsis edilmiş kimlik tanımınıdır.
Elektronik Kimlik Bilgisini Haiz Cihaz: GSM şebekesinden hizmet alan ve IMEI numarası olan cihazdır.
IMEI numarası:15 basamaklı Uluslararası mobil cihaz kimliğidir. IMEI (İngilizce: International Mobile Equipment Identity), Türkçe: Uluslararası Mobil Cihaz Kodu.
TAC (Type Approval Code):Cihaza ilişkin bilgileri (marka, model vb.) ifade eden kod olup IMEI numarasının ilk 8 hanesinden oluşur.
Kaçak cihaz:Toplu veya bireysel olarak mevzuata aykırı bir şekilde ithal edilen ya da üretilen veya Kurum kayıtlarında yer almayan cihaz.
Elektronik Kimlik Bilgisi Değiştirilmiş Cihaz:Elektronik kimlik bilgisi (IMEI numarası) değiştirilmiş ya da kopyalanmış olan cihaz anlamına gelmektedir.
MSISDN:Mobil abone numarası (cep telefonu numarası).
Elektronik kimlik bilgisini haiz cihazlar
MADDE 55 – (1) Kurum tarafından izin verilmedikçe, abone kimlik ve iletişim bilgilerini taşıyan özel bilgiler veya cihazın teşhisine yarayan elektronik kimlik bilgileri yeniden oluşturulamaz, değiştirilemez, kopyalanarak çoğaltılamaz veya herhangi bir amaçla dağıtılamaz.
(2) Elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihaz, kart, araç veya gereçlerle, değişiklik yapılması amacına yönelik yazılım, her türlü araç veya gereçlerin ithalâtı, üretimi, dağıtımı veya tanıtımı yapılamaz, bulundurulamaz, aracılık edilemez.
(3) Elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihaz, kart, araç veya gereçlerle, değişiklik yapılması amacıyla kullanılabilen yazılım, her türlü araç veya gereçlere 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 127 nci maddesi hükümlerine göre el konulur.
Abone ve cihaz kimlik bilgilerinin güvenliği(1)
MADDE 56 – (1) Abone kimlik ve iletişim bilgilerini taşıyan özel bilgiler ile cihazların elektronik kimlik bilgilerini taşıyan her türlü yazılım, kart, araç veya gereç yetkisiz ve izinsiz olarak kopyalanamaz, muhafaza edilemez, dağıtılamaz, kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla kullanılamaz.
(2) İşletmeci veya adına iş yapan temsilcisine abonelik kaydı sırasında abonelik bilgileri konusunda gerçek dışı belge ve bilgi verilemez.
(3) Abonelik tesisi için gerekli kimlik belgeleri örneği alınmadan işletmeci veya adına iş yapan temsilcisi tarafından abonelik kaydı yapılamaz.
(4) (Ek: 6/2/2014-6518/104 md.) Kişinin bilgisi ve rızası dışında işletmeci veya adına iş yapan temsilcisi tarafından abonelik tesisi veya işlemi veya elektronik kimlik bilgisini haiz cihazların kayıt işlemi yapılamaz ve yaptırılamaz, bu amaçla gerçeğe aykırı evrak düzenlenemez, evrakta değişiklik yapılamaz ve bunlar kullanılamaz.
(5) (Ek: 6/2/2014-6518/104 md.) Gerçeğe aykırı evrak düzenlemek veya değiştirmek suretiyle kişinin bilgi ve rızası dışında tesis edilmiş olan abonelikler kullanılamaz.
(6) Abonelik tesisine ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından yönetmelikle belirlenir. (1)
Teknik uyumluluk
MADDE 57 – (1) İşletmeciler, kayıp, kaçak veya çalıntı cihazlara, elektronik haberleşme hizmeti veremezler. Ancak, Kurumun MCKS’ında kayıtlı iken elektronik kimlik bilgisi kopyalanmış gerçek cihazlar sadece eşleştirme yapılan abone numaraları ile kullanılmak üzere kullanıma açılır.
(2) İşletmeciler, yukarıdaki fıkrada açıklanan yasal olmayan cihazların haberleşme şebekelerine bağlanılmalarını önlemek üzere MCKT sistemlerini Kurumdaki MCKS ile birlikte uyumlu olarak çalışır hâle getirmek, bununla ilgili teknik alt yapı ve sisteminin güvenliği ve güvenilirliğini sağlamak ve aksamaksızın işletmekle yükümlüdürler.
12.07.2014 tarihli ve 29058 sayılı Resmi Gazete ‘de yayınlanan ELEKTRONİK KİMLİK BİLGİSİNİ HAİZ CİHAZLARIN KAYIT ALTINA ALINMASINA DAİR YÖNETMELİK
IMEI numarası siyah listede yer alan cihazlara ilişkin işlemler
MADDE 10 – (1) İşletmeciler, IMEI numarası siyah listede yer alan cihazın kullanıcısına IMEI numarasının siyah listede olduğuna dair kısa mesaj gönderir.
(2) MAM altyapısına sahip işletmeciler, abone numarası ile eşleştirme yapılarak kullanıma açılanlar hariç olmak üzere IMEI numarasının siyah listeye girmesinden itibaren;
a) Kayıp, çalıntı veya bertaraf edilmiş cihazın elektronik haberleşme bağlantısını 24 saat içerisinde,
b) Elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihazın elektronik haberleşme bağlantısını otuz gün içerisinde,
c) Kurum kayıtlarında yer almadığı halde kullanımda olduğu tespit edilen cihazın elektronik haberleşme bağlantısını altmış gün içerisinde keser
(3) MAM altyapısına sahip olmayan işletmeciler için ikinci fıkrada belirtilen işlemler işletmecinin hizmet aldığı ağırlayan işletmeci tarafından gerçekleştirilir.
(4) Siyah listeye alınan IMEI numaralarının siyah listeye alınma nedenleri, işletmecilerle paylaşılır. Bu bilgi işletmeci çağrı merkezlerini arayan kullanıcılara bildirilir.
12.07.2014 tarihli ve 29058 sayılı Resmi Gazete ‘de yayınlanan ELEKTRONİK KİMLİK BİLGİSİNİ HAİZ CİHAZLARIN KAYIT ALTINA ALINMASINA DAİR TEBLİĞ
İthal veya İmal Edilen Cihazlara ait IMEI Numaralarının Kaydı
Kullanıcı Hesabı
MADDE 7 – (1) İthalat veya imalat işlemini gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişiler; ithal veya imal edilen cihazların kayıt altına alınması için Kuruma elektronik ortamda başvurur.
(2) Elektronik ortamda başvuru yapılabilmesi için ithalatçı veya imalatçı kendi adına işlem yapmaya yetkilendirdiği gerçek kişiye ait bilgiler ile ithalatçıya veya imalatçıya ait bilgileri tam ve doğru biçimde belirlenen internet sayfası üzerinden Kuruma bildirir.
(3) İthalatçı veya imalatçı verdiği bilgilerin yer aldığı elektronik imza taahhütnamesini ıslak imzalı olarak imza sirküleri ile birlikte elektronik başvurunun yapıldığı tarihten itibaren en geç otuz gün içinde Kuruma ulaşacak şekilde gönderir.
(4) Talep edilen belgelerin suret olarak gönderilmesi halinde “aslı gibidir” kaşeli noter tasdiki aranır.
(5) İletilen bilgi ve belgeler Kurum tarafından kontrol edilir ve uygun bulunması halinde kullanıcı hesabı tahsis edilir.
(6) Üçüncü fıkrada belirtilen süre içerisinde belgesi iletilmeyen başvurular dikkate alınmaz.
(7) Tahsis edilen kullanıcı hesabı ile yapılacak her türlü işlemden ithalatçı veya imalatçı sorumludur.
İthalatçı Eşleştirmeleri :
Bilindiği üzere; yasal ithalat prosedürlerini sağlamasına rağmen bir çok ithalatçı firmanın piyasaya arz ettiği cihazların imei numaralarının kopyalanarak çoğaltılması ve bu kopya imei numaralarına sahip cihazların da GSM işletmecilerin( Avea, Turkcell, Vodafone) şebekelerinden yararlandığının tespit edilmesi nedeniyle, şebekede birden fazla tekrarlayan imei numaralarının hepsi ”Elektronik Kimlik Bilgisi Değiştirilmiş Cihaz” gerekçesiyle iletişime kapatılmış, bu nedenle çok sayıda kullanıcı da mağdur olmuştur.
Sorunun bir an önce çözülmesi noktasında Kurum gerekli teknik çalışmaları tamamlamış bulunmaktadır. Konuyla ilgili olarak; 29/06/2006 tarih ve 2006/TK-77/399 sayılı Kurul Kararıyla, ithalatçı firmalar tarafından bildirilen MSISDN ile Elektronik Kimlik Bilgisi değiştirilmiş cihazın IMEI numarasının eşleştirilmesi ve bu IMEI numarasının sadece bir MSISDN ile kullanımının sağlanması hususuna karar verilmiştir.
İthalatçı firmalar IMEI-MSISDN eşleştirmelerini web servis/sitesi üzerinden online olarak yapabilmektedir.
Kaçak Cihazlar :
Yurda yasal olmayan yollarla giren cihazlar kaçak (kayıt dışı) cihazlardır. Cihazın yasal olup olmadığını IMEI Sorgulama bölümünden 15 haneli IMEI numarasını (cihazınızda bulunan *#06# tuşlarına basmak sureti ile IMEI numaranızı öğrenebilirsiniz) sorgulatarak öğrenebilirsiniz. 5809 sayılı kanunun ilgili hükümleri doğrultusunca Kurum kayıt dışı cihazlar ile haberleşme yapılmamasını sağlamakla yükümlüdür.
Satın alınan cihazın kayıt dışı olması durumunda cihazın satın alındığı nokta ile irtibata geçilmesi gerekmektedir. Bu konuda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 04.08.2006 tarihli ve 22747 sayılı yazısı ile, bu tür satılan cihazlarda hukuki ayıp unsuru yer aldığından AYIPLI MAL olarak değerlendirildiği ve tüketicilerin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 4 üncü maddesinde düzenlenen seçimlik haklardan faydalanması gerektiği yönündeki görüşü beyan edilmektedir.
Kimlik Bilgisi Değiştirilmiş Cihazlar :
Elektronik kimlik bilgisi (IMEI numarası) değiştirilmiş ya da kopyalanmış olan cihaz anlamına gelmektedir.
5809 sayılı Kanunun 57. maddesinde yer alan “İşletmeciler, kayıp, kaçak veya çalıntı cihazlara, elektronik haberleşme hizmeti veremezler. Ancak, Kurumun MCKS’ında kayıtlı iken elektronik kimlik bilgisi kopyalanmış gerçek cihazlar sadece eşleştirme yapılan abone numaraları ile kullanılmak üzere kullanıma açılır.” hükmü uyarınca elektronik kimlik bilgisinin değiştirilmiş olduğu tespit edilen cihazlar haberleşmeye kapatılmaktadır.
Ancak; elektronik kimlik bilgisinin değiştirildiği tespit edilen cihaz; yasal olarak ithal edilmiş ve ilgili ithalatçı firma tarafından cihazın gerçek IMEI numarası olduğunun belirtildiği hallerde kullanılan abone numarasının ve cihaza ait IMEI numarasının eşleştirilmesi sureti ile tek hatta kullanılmaya devam edilebilmektedir.
Eşleştirme işlemi yalnızca elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihaz için geçerlidir. Elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihazla eşleştirme yapılmış bir hat, kayıtlı olan herhangi bir cihazda sorunsuz olarak kullanılabilmektedir. Ancak, elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihazla birlikte sadece eşleştirilmiş olan hat kullanılabilir.
Kayıp/Çalıntı Cihazlar :
5809 sayılı Kanunun 58. maddesi uyarınca elektronik kimlik bilgisini haiz cihazı çalınan, yağmalanan, cihazını kaybeden veya her ne suretle olursa olsun rızası dışında elinden çıkan kişiler öncelikle cihazının elektronik haberleşme bağlantısının kesilmesi için Kurumun Bilgi ve İhbar Merkezi’ne başvurmaları gerekmektedir.
Kayıp/Çalıntı ihbarı yapabilmek için hat sahibinin, Bilgi İhbar Merkezi’ne başvuruda bulunması gerekmektedir. İhbarın yapılması akabinde cihaz sorgulama yapıldığında “Kayıp/Çalıntı ihbarı yapılan cihaz” olarak görünmekte, kişinin telefonda verdiği bilgilerin ilgili GSM İşletmecisi tarafından doğrulanmasından sonra cihaz sorgulamada, çalıntı cihaz durumuna dönüşerek cihazın haberleşmeye kapatılması işlemi gerçekleştirilmektedir.
Yazar Hakkında
