VERBİS’te Yeni Dönem: Özel Nitelikli Veri İşleyenlere Yeni İstisna (2025/1572 Sayılı Karar Rehberi)
Yayın Tarihi: 1 Ekim 2025
Kişisel Verileri Koruma Kurulu (“Kurul”), 1 Ekim 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 04/09/2025 tarihli ve 2025/1572 sayılı kararıyla, Veri Sorumluları Sicili’ne (VERBİS) kayıt yükümlülüğünde devrim niteliğinde bir değişikliğe imza attı. Bu karar, özellikle ana faaliyet konusu hassas veri işlemek olan küçük ölçekli işletmeler için yeni bir istisna getirerek binlerce veri sorumlusunun yükümlülüklerini yeniden şekillendiriyor.
Bu kapsamlı rehberde, öncelikle özel nitelikli kişisel verinin ne olduğunu, ardından yeni kararın getirdiği değişiklikleri, kimlerin bu istisnadan faydalanabileceğini ve uygulamada nelere dikkat edilmesi gerektiğini tüm detaylarıyla ele alacağız.
Özel Nitelikli Kişisel Veri Nedir ve Yasal Dayanağı Nelerdir?
Konunun temelini anlamak için öncelikle “özel nitelikli” veya “hassas” verinin ne olduğunu bilmek gerekir. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun (KVKK) 6. maddesinde bu veriler “öğrenilmesi hâlinde ilgili kişi hakkında ayrımcılık yapılmasına veya mağduriyete neden olabilecek nitelikteki veriler” olarak tanımlanır. Kanun bu verileri sınırlı sayıda olacak şekilde listelemiştir:
- Kişilerin ırkı ve etnik kökeni,
- Siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları,
- Kılık ve kıyafeti,
- Dernek, vakıf ya da sendika üyeliği,
- Sağlığı ve cinsel hayatı,
- Ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri,
- Biyometrik ve genetik verileri.
Bu verilerin işlenmesi, normal kişisel verilere göre çok daha sıkı şartlara bağlanmıştır. Kural olarak, bu veriler ancak ilgili kişinin açık rızasıyla işlenebilir.
VERBİS İstisnalarının Evrimi: Kararların Karşılaştırmalı Tablosu
Kurul’un VERBİS kayıt yükümlülüğüne getirdiği istisnalar, ekonomik koşullar ve pratik ihtiyaçlar doğrultusunda zamanla güncellenmiştir. Aşağıdaki tablo, 2018’den günümüze kararların getirdiği değişiklikleri bir bakışta özetlemektedir:
| Karar No / Tarihi | Ana Faaliyeti Özel Nitelikli Veri İşleme OLMAYANLAR İçin Kriterler | Ana Faaliyeti Özel Nitelikli Veri İşleme OLANLAR İçin Kriterler |
|---|---|---|
| 2018/87 (19/07/2018) |
Çalışan Sayısı < 50 VE Mali Bilanço < 25 Milyon TL |
Bu grup için istisna yoktu. |
| 2023/1154 (06/07/2023) |
Çalışan Sayısı < 50 VE Mali Bilanço < 100 Milyon TL |
Bu grup için istisna yoktu. |
| 2025/1572 (04/09/2025) |
(Kriterler korundu) Çalışan Sayısı < 50 VE Mali Bilanço < 100 Milyon TL |
YENİ İSTİSNA: Çalışan Sayısı < 10 VE Mali Bilanço < 10 Milyon TL |
Ana Faaliyet Konusu Özel Nitelikli Veri İşleme Olan İşletmelere Örnekler
Yeni istisnadan faydalanabilecek, ana faaliyeti hassas veri işlemek olan bazı işletme türleri şunlardır:
Sağlık Hizmeti Sunucuları
- Doktor, diş hekimi, psikolog ve diyetisyen muayenehaneleri
- Eczaneler
- Optisyenler
- Küçük ölçekli polkinikler ve tıp merkezleri
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezleri
- Tıbbi tahlil laboratuvarları ve görüntüleme merkezleri
Dernek, Vakıf, Sendika ve Siyasi Partiler
- Üyelerinin verilerini (üyelik bilgisi, felsefi inanç vb.) işleyen sivil toplum kuruluşları
- Sendikalar
- Siyasi Partiler
Biyometrik ve Genetik Veri İşleyenler
- Genetik test ve analiz hizmeti sunan laboratuvarlar
- Biyometrik güvenlik sistemleri hizmeti satan küçük teknoloji şirketleri
Kararın Oy Çokluğuyla Alınması ve Karşı Oy Beklentisi
Resmî Gazete’de yayımlanan karar metninde, kararın “oy birliği” ile değil, “oy çokluğu ile” alındığı görülmektedir. Bu ifade, Kişisel Verileri Koruma Kurulu üyelerinden en az birinin alınan karara katılmadığını ve muhalif bir görüşe sahip olduğunu göstermektedir.
Uygulamada, bu gibi durumlarda karşı oy gerekçelerinin Kurum tarafından yayımlanması yaygın bir durumdur. Bu gerekçeler, kararın arkasındaki hukuki tartışmaları anlamak adına son derece önemlidir.
Güncelleme Notu: Kurum tarafından 2025/1572 sayılı karara ilişkin muhtemel bir karşı oy gerekçesi yayımlandığında, bu yazımız ilgili analizle güncellenecektir.
Uygulamacılar İçin Sonuçlar ve Önemli Uyarı
Bu yeni karar, yukarıda sayılan alanlarda faaliyet gösteren mikro veya küçük ölçekli işletmeler için büyük bir idari kolaylık sağlamaktadır.
Ancak dikkat: VERBİS kaydından istisna olmak, 6698 sayılı KVKK kapsamındaki diğer yükümlülüklerden muafiyet anlamına gelmez.
Bu işletmeler, sicile kayıtlı olmasalar bile; kişileri aydınlatmakla, gereken hallerde açık rıza almakla, veri güvenliğini sağlamak için idari ve teknik tedbirleri almakla ve veri sahibi başvurularını yanıtlamakla hâlâ yükümlüdür.
Kaynaklar
- Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 04/09/2025 Tarihli ve 2025/1572 Sayılı Kararı
- Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 06/07/2023 Tarihli ve 2023/1154 Sayılı Kararı
- Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 19/07/2018 Tarihli ve 2018/87 Sayılı Kararı
Telif Hakkı Uyarısı
Bu makalenin tüm hakları Özgür Eralp’e aittir. Makalede yer alan bilgiler, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, aktif bir internet bağlantısı (link) verilerek ve kaynak gösterilmek suretiyle alıntılanabilir.
Yazar Hakkında
