Haberleşme teknolojilerinin hayatımızın ayrılmaz bir parçası olduğu şu günlerde dahi telefon görüşmelerimizin, mesajlaşmalarımızın (sms) kaydedilip kaydedilmediği, GSM firmaları tarafından kimlerle hangi şartlar altında paylaşılabileceği hala yeterince anlaşılmamış bir konudur. Bu yazıda telefon görüşmelerimizin kayıt altına alınıp alınmadığı, hangi şartlar altında kaydedilebildiği ve kimlerle paylaşılabileceği gibi sorular üzerinde durarak bu konuyu irdeleyeceğiz.
Telefon Konuşmalarımızın İçeriği Operatörler Tarafından Kaydediliyor mu ?
Telekomünikasyon şirketleri tarafından telefon konuşmalarının ve mesajlarının kaydedilmesi Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamında yasaktır.
5809 sayılı ‘’Elektronik Haberleşme Kanunu’’ 51 inci maddesi uyarınca:
‘’Elektronik haberleşmenin ve ilgili trafik verisinin gizliliği esas olup, ilgili mevzuatın ve yargı kararlarının öngördüğü durumlar haricinde, haberleşmeye taraf olanların tamamının rızası olmaksızın haberleşmenin dinlenmesi, kaydedilmesi, saklanması, kesilmesi ve takip edilmesi yasaktır.’’
Ancak telekomünikasyon şirketleri, HTS kayıtları (historical traffic search) olarak bilinen belli başlı bilgileri kaydetmekle ve mevzuat uyarınca öngörülen sürelerle saklama yükümlüdür. HTS kayıtları ayrıca trafik verileri olarak da bilinmektedir. HTS kayıtlarının konuşmanın içeriğin kapsamadığını önemle belirtmek gerekir.
Elektronik Haberleşme Sektöründe Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Gizliliğin Korunmasına İlişkin Yönetmelik 4 üncü maddesi (k) bendi uyarınca
‘’Trafik verisi: Bir elektronik haberleşme şebekesinde haberleşmenin iletimi veya bu haberleşmenin faturalandırılması amacıyla işlenen her türlü veriyi ifade eder.’’
Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Yetkilendirme Yönetmeliği 19 uncu maddesi (f) bendi uyarınca:
‘’Trafik bilgilerinin muhafaza edilmesi: Erişim sağlayıcı olan veya telefon hizmeti sunan işletmeci, taraflara ilişkin IP adresi, port aralığı, verilen hizmetin başlama ve bitiş zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı, kullanıcı sayısı ve abone kimlik bilgileri ile altyapısı üzerinden gerçekleşen görüşmelere ait trafik bilgilerini iki yıl süreyle; kullanıcı bilgilerini ise ilgili mevzuatta belirtilen zamanaşımı süresi boyunca muhafaza etmekle yükümlüdür.’’
Mahkeme Kararıyla Telefon Konuşmalarının Dinlenmesi Mümkün Müdür ?
Evet; Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca hakim kararıyla, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise Cumhuriyet savcısının kararıyla telefon konuşmaları dinlenebilir ve kaydedilebilir.
Ceza Muhakemesi Kanunu 135 inci maddesi uyarınca:
‘’ (1) Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve kovuşturmada, suç işlendiğine ilişkin somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmaması durumunda, hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimi dinlenebilir, kayda alınabilir ve sinyal bilgileri değerlendirilebilir.’’
Ancak açıklandığı üzere telekomünikasyon şirketleri tarafından hakim ya da Cumhuriyet savcısı tarafından bu doğrultuda verilmiş bir karar yoksa, konuşmaların ve iletişim kayıtlarının kaydedilmesi halinde Türk Ceza Kanunu’nun 132 nci maddesinde düzenlenen ‘’Haberleşmenin Gizliliği’nin İhlali suçu işlenmiş olacaktır.
Mahkeme Hangi Şartlar Altında İletişimin Dinlenmesine ve Kaydedilmesine Karar Verir ?
Telefon kayıtlarının hangi şartlar altında dinlenebileceği Ceza Muhakemesi Kanunu 135 inci maddesinde sıkı şartlara bağlanmıştır.
Bu şartlar:
- Bir suça ilişkin olarak yürütülen soruşturma ve kovuşturma aşamasında gerekli olmalı,
- Suç işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebepleri mevcut olmalı,
- Başka suretle delil elde etme imkânının bulunmamalı,
- Soruşturma ve kovuşturmaya konu suç, CMK’nın 135/6. maddesinde sayılan suçlardan olmalı,
- Hâkim ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının tarafından karar verilmeli,
- Dinleme yasağının bulunmamalı.
Kanunda Düzenlenen Suçlar İçin İletişimin Denetlenmesi Mümkün Müdür ?
Açıklandığı üzere iletişimin denetlenmesi ancak belli şartlar altında hakim ve Cumhuriyet savcısının kararıyla mümkün olup, kanunda sayılan suçlarla sınırlı olarak uygulanabilmektedir. Kanunda sayılan suçların dışındaki suçlar ve kabahatlere ilişkin olarak iletişimin denetlenmesi söz konusu değildir.
Ceza Muhakemesi Kanunu 135 inci maddesi uyarınca maddede sınırlı olarak sayılan suçlarla sınırlı olarak dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesine ilişkin hükümler uygulanabilir:
(8) Bu madde kapsamında dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesine ilişkin hükümler ancak aşağıda sayılan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1.Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80) ile organ veya doku ticareti (madde 91),
2. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83),
3.İşkence (madde 94, 95),
4.Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102),
5.Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
6.Nitelikli hırsızlık (madde 142) ve yağma (madde 148,149) ile nitelikli dolandırıcılık (madde 158),
7. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
8.Parada sahtecilik (madde 197),
9.Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220, fıkra üç),
10. Fuhuş (madde 227),
11. İhaleye fesat karıştırma (madde 235),
12. Tefecilik (madde 241),
13. Rüşvet (madde 252),
14. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama (madde 282),
15. Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak(madde 302) ,
16. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine KarşıSuçlar (madde 309, 311, 312, 313, 314, 315, 316),
17. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335,336, 337) suçları.
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
c) Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu,
d) Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar.
e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar
Hukuk Davalarında da Telefon Konuşmalarının Mahkeme Kararıyla Dinlenmesi Mümkün Müdür?
Telefon görüşmelerinin dinlenmesi ve kaydedilmesi yalnızca Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belli şartların gerçekleşmesi halinde öngörülen bir uygulamadır. Bu kapsamda Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirtildiği üzere bir suçun soruşturulması ya da kovuşturmasına ilişkin olmayan durumlarda konuşmaların dinlenmesi ve kaydedilmesi söz konusu olmayacaktır. Ancak çeşitli hukuk davalarında Mahkeme tarafından gerekli görülerek GSM operatörlerinden talep edilmesi halinde HTS kayıtları, Mahkemeye gönderilmektedir.
Sonuç:
- GSM Operatörleri tarafından kişiler arasındaki konuşmaların içerikleri kaydedilmemektedir.
- Hakim ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararıyla Ceza Muhakemesi Kanunu 135’inci maddesinde sayılan sınırlı olarak suçlara ilişkin olarak iletişimin dinlenmesi ve kaydedilmesi mümkündür.
- İletişimin dinlenmesi ve kaydedilmesi yalnızca Ceza hukuku açısından uygulama alanı bulmaktadır.
Yazar Hakkında
