Günümüze internet kullanıcılarının karşılaşmaya başladığı bir problem de beklenen internet hızlarına ulaşamamaktan kaynaklanmaktadır. Ülkemizde internet kullanıcıları artıkkablonet ve özellikle de son dönemde ADSL bağlantısıyla internete bağlanmayı tercih etmektedirler. Zira tüketici için aylık 49.000.000.-TL gibi sabit bir ücret ödeyerek bir ay boyunca 24 saat kesintisiz ve hızlı internet erişimi almak cazip olmaktadır. Ancak daha üst düzeydeki kullanıcılar daha hızlı erişim paketleri için neredeyse aylık 500.000.000.-TL gibi internet erişim ücretleri ödemeyi kabul etmekte ve bu şekilde de daha hızlı internet bağlantılarına sahip olmayı hedeflemektedirler.

Basit bir internet kullanıcısını dahi bilebildiği üzere internette hız artık bir keyiften öte gerekliliktir. Özellikle upload ve download hızlarını yükseltebilmek için kullanıcılar normal internet bağlantı ücretlerinin iki-üç hatta bazen beş katından fazla ücret ödemektedirler. Ancak sorun burada başlamaktadır. Zira kullanıcılar 5 kat daha fazla ücret ödediklerinde doğal olarak da en azından 5 kat daha hızlı internet bağlantısı talep etmektedirler. Bu internet bağlantısını hızının vaat edilen hız olmadığını öne sürenlere ise genellikle internet hizmet sağlayıcılardan olumlu cevap verilememektedir. Bu nedenle konu birçok kez yargıya da taşınmıştır ve dolayısıyla verilen internet hızının tespiti çok önemli rol oynamaya başlamıştır.

Bu çalışma; internet bağlantı hızının gerçek anlamada tespit edilip edilemeyeceği ve eğer tespit edilebiliyorsa bunun hangi ölçüler içerisinde gerçekleşebileceği üzerine yapılacak tartışmalara bir alt zemin olması amacıyla hazırlanmıştır. Sonuca gidilirken ise telefon hattı üzerinden gerçekleşmeyen aksine ayrı bir kablo(genellikle kablolu tv üzerinden) verilen kablo net hizmeti hedef alınmıştır.

Konunun esaslıca kavranabilmesi için öncelikle Internette Bilgiler Hangi Hızlarla İletilir? Band Genişliği Nedir? Doluluk Oranı Nedir gibi kavramların bilinmesi gereklidir. Konuya ilişkin olarak detaylı açıklamaların sevgili meslektaşım Av.Çağatay Cengiz ile hazırlamış olduğumuz “Cezayir ve İnternet depremi” isimli çalışmada yer aldığından bu açıklamalara burada yer vermiyorum.

1 Kablonet hizmetinin özelliği

Kablo modem paylaşımlı bir ortama hitap etmektedir. Kablo modem büyük bir downstream bant genişliği kapasitesine sahiptir( 30 Mbps’ ye kadar ) . Bu bant genişliği hattaki tüm kullanıcılar tarafından aynı anda paylaşılmakta ve hattaki kullanıcıların aynı anda kullanma yoğunluğuna göre değişmektedir. Bu ortak kullanım müşteri sayısı az olunca çok problem olmamakla birlikte, ortamı kullanan müşteri sayısı artınca kullanıcı başına düşen bant miktarı azalmakta, bu da yavaşlamaya sebep olmaktadır. Dolayısıyla kablonetinteknik anlamda garantili bant sağlama özelliği bulunmamaktadır. [1]

Kablo Modem, normal modemlere göre en az 2 kat en fazla da 32 kat daha hızlı bir İnternet erişimi sağlar. 2 Mbps download 512 Kbps Upload hızlarına erişilebilir. Kablonethizmeti farklı hızlarda tüketiciye sunulmakta olup 64 Kbps’dan başlayıp tarife gereği 512Kbps’ye varan hızlarda hizmet verilmektedir.

2 Ülkemizdeki kablonet operatörleri

Kablo Internet, omurga bağlantısı Türk Telekom, şebeke hizmetleri Kablo Operatörleri [2]tarafından sağlanan bir hizmettir.

Türkiye’de hali hazırda bu hizmeti veren kablo operatör şirketleri şunlardır;

Uygulamada tüketici Kablo Internet hizmeti ile ilgili teknik bir sorunu olursa kablo operatör şirketi ile muhatap olmakta bunun yanında KabloTV arızaları için ise tüketici 126 Kablo TV Arıza birimine bildirimde bulunmaya yönlendirilmektedir.

3 Bağlantı hızın ile download hızı arasındaki ilişki

Bilgisayarımızda üretilen bir IP bilgisi, ADSL modemden çıkana kadar pekçok header ilavesine uğrar. Bir örnek vererek açıklamak gerekirse, diyelim ki PPPoE olarak bağlantısı olan bir PC’de bir Web sayfasını açıyoruz. Bir TCP paket üretilecek, o bir IP paketine dönüştürülecek, PPPoE client PPoE header’ı ekleyecek, PPP olarak çıkarken bir header daha, sonunda da başka bir header ile Ethernet paketine dönüştürülecektir.[3]

Bir Ethernet paketinin en fazla 1518 byte olduğunu düşünürsek, bu paketin 66 byte’ı header’lar ile kaybolmaktadır.
ADSL modemin Wide Area ile görüşmesi ATM protokolü ile olmaktadır. Bir ATM paketi 53 byte’tır. Bunun da 5 byte’ı header’dır.

Bu bilgileri formülize etmemiz gerekirse :
En Yüksek İletişim Hızı = Hız x 1452/1518 x 48/53
128’lık bir ADSL bağlantının erişebileceği maximum bant genişliği : 128000 x 1452/1518 x 48/53 = 110,88 kps’tir.
Bu da, 13860,54 byte/s => 13,54 Kbyte/s’tir.

4 İnternet bağlantı hızı nasıl ölçülür?

Internet hız testleri, belirli boyuttaki dosyanın ya da sayfanin açılış hızına göre php, asp yada diğer bir script dili ile bağlantı hızını ölçerler.[4]
Yapılacak hız testi sırasında Internet bağlantınızı kullanan hiç bir programın çalıştırılmaması ve her test sonucu farklı olabileceği için birden fazla test yaparak ortalama değerin dikkate alınması gerekir.

Aşağıda internet üzerinden hız testi yapılabilen internet sitelerinden birkaç örnek verilmiştir;

ADSL Guide Hız Testi
Tanım: ADSL Guide sitesi tarafından sağlanan hız testi..
Cable Modem Hız Testi
Tanım: Uluslararası bir site olan Cable Modem’in hız testi..
DSL Reports ADSL Hız Testi
Tanım: DSL Reports ADSL hız testi..
KabloNet Hız Testi
Tanım: KabloNet kullanıcıları için hız testi..
Telekom ADSL Hız Testi
Tanım: Bu site Türk Telekom ADSL abonelerinin download ve upload hızlarını öğrenebilmeleri için hazırlanmıştır. (Diğer bağlantı tipleri içinde kullanılabilir)
Ultra TV Kablo Internet Hız Testi
Tanım: Ultra TV kullanıcıları için kablo internet hız testi..
World of ADSL Speed Test
Tanım: Gerçek zamanlı internet bağlantısı hız testi..

5 Değerlendirme ve Sonuç

Esasen İnternet üzerinde bir bilgisayarın internete hangi hızla bağlandığının net olarak tespit edilebilmesi mümkün değildir. Böylesi bir tespitin tam anlamı ile doğru sonuçlar veremeyeceği yukarıda ayrıntıları ile izah edilmeye çalışılmıştır. Bundan da öte yapılacak İnternet hız testi sadece yapıldığı gün saat, dakika ve saniye itibariyle geçerli olup internet bağlantı hızının ölçümleme öncesinde veya sonrasında da aynı hızda olacağına dair somut bir dayanak oluşturamaz.

Durum böyle olmakla beraber İnternet ortamının doğası gereği sağlayıcı tarafından aboneye vaat edilen hızın %10’u kadar bir farklılık olması doğal olarak kabul edilebilir. Eğer aboneye vaat edilen hızda sürekli olarak %10 oranından daha düşük bir bağlantı hızı var ise sözleşmenin esaslı unsurlarından olan hız unsurundaki bu ciddi farklılık nedeniyle verilen hizmetin ayıplı olarak verildiğinin kabul edilmesi gerekmektedir.

Nitekim konu yargıya da taşınmış ancak hız tespit işlemlerinin kesin ve net olarak belirlenememesi ve ispatlanamaması yüzünden uygulamalar tüketiciler aleyhine olarak gelişebilmektedir. Abone için ise tek çözüm maalesef verilen hızı beğenmediğini iddia ettiği sağlayıcıya durum bildirilip eğer düzelme sağlanmazsa hiç vakit kaybetmeden aboneliği iptal ettirmekten ibaret olabilmektedir.

[1] http://www.telekom.gov.tr/webtech/default.asp?sayfa_id=207
[2] http://www.cabletr.com/
[3] http://speedtest.ttnet.net.tr/faq.htm
[4] http://www.bilgisyaruzmani.com/

Yazar Hakkında

Özgür Eralp

Avukat Özgür Eralp 2001 yılından beri Ankara Barosu’na kayıtlı olarak serbest avukatlık yapmaktadır. Bilişim Hukuku, İnternet Hukuku, Elektronik Haberleşme Hukuku, e-ticaret, e-tüketici hukuku, finansal teknolojiler, elektronik para, Kişisel verilerin korunması alanlarında faaliyet göstermektedir.

See author's posts